AO na 3000 edities nog steeds actueel
Commissaris van de Koning in Flevoland, de heer Leen Verbeek heeft vandaag de 3000e uitgave ontvangen uit de reeks Actuele Onderwerpen (AO). Actuele Onderwerpen is de naam van een periodiek die al sinds 1936 bestaat. Het was en is nog altijd een uitgave van Stichting IVIO. IVIO werd in 1936 op initiatief van de rijksoverheid opgericht om met! modern modulair en individueel gericht onderwijs de werkloosheid in die tijd te bestrijden.
De eer van de overhandiging aan de Commissaris van de Koning viel te beurt aan hoofdredacteur (sinds 1984) Andries Greiner en uitgever en voorzitter van Stichting IVIO Meine Breemhaar. Andries Greiner was bijna 20 jaar directeur van IVIO en van 2003-2011 gedeputeerde van Flevoland. Hij memoreerde dat Stichting IVIO in Amsterdam begon en in 1972 naar Lelystad verhuisde. In 2003 werd IVIO onderdeel van de KMM Groep. Met Stichting IVIO en AO herbergt Flevoland respectievelijk één van de oudste uitgeverijen en één van de langstlopende uitgaven.
Het jubileumnummer is geschreven door de bekende ruimtevaartjournalist Piet Smolders, die de relatie ontsluiert tussen kunst en de kosmos. Piet Smolders kreeg de eer omdat hij de senior-auteur is bij AO. De 3000e uitgave is het 59e AO dat hij schrijft. Elke AO-uitgave beschrijft één actueel onderwerp. AO begon als lesbrief en werd direct na WOII de uitgave die het tot op de dag van vandaag is. Waar AO in de eerste decennia nog wekelijks verscheen, is het tegenwoordig een maandblad. CdK Verbeek kreeg in een verzamelmap een selectie van AO-uitgaven sinds 1950 en een ingelijste herdenkingsaffiche. Bij monde van de heren Greiner en Breemhaar kreeg hij in vogelvlucht een beeld van de historie van AO. De heer Verbeek toonde zich verheugd en noemde het ‘van grote waarde dat een informatief medium met een dergelijke boeiende historie in Flevoland gevestigd is’. Tevens kondigde hij aan zelf een AO te willen schrijven, over Midden-Amerika.
Revolutionaire aanpak
De letters AO stonden oorspronkelijk voor Algemene Ontwikkeling, later voor Actuele Onderwerpen. De deeltjes worden nog altijd uitgegeven door stichting IVIO uit Lelystad. Abonnees zijn particulieren, bibliotheken en scholen. De oorsprong van Stichting IVIO ligt in 1936 bij de pedagoog, natuurkundige en politicus prof. Philip Kohnstamm. Kohnstamm kreeg van de toenmalige regering de opdracht onderwijsmethoden te ontwikkelen om de grote groep werklozen (om) te scholen. Het Instituut Voor Individuele Ontwikkeling (IVIO) richtte zich met een voor die tijd revolutionaire aanpak op het onderwijs aan werklozen. Met een breed pakket van zelfsturend lesmateriaal konden de individuele leerlingen hun eigen leerweg inslaan. Eén van de cursussen heette AO (Algemene Ontwikkeling) het betrof lesbrieven waarin op educatieve wijze een specifiek onderwerp werd beschreven en uitgelegd. Daaruit ontstond direct na de Tweede Wereldoorlog het boekwerkje Actuele Onderwerpen. Een AO-les wijdt o! p 5 juni 1944, de dag voor de geallieerde invasie, een uitgave aan de kusten van West-Europa. Een week later wordt er een kaart van de Normandië bijgevoegd maar de Cultuurkamer verbiedt de verdere uitgave van de AO-reeks. Op 11 mei 1945 verschijnt de reeks met een nummer met als titel ‘O, schitterende kleuren van de Nederlandse vlag’ in een nieuwe stijl en onder de naam Actuele Onderwerpen.
Fenomeen
In 1948 krijgt AO met nummer 251 over Israël voor het eerst een kartonnen omslag. AO wordt een fenomeen dat als instrument voor volksontwikkeling zelfs door minister-president Drees wordt geroemd. AO laat in de pré-televisieperiode hele groepen kennismaken met onder meer de nieuwste stand van de techniek, natuurverschijnselen en situaties en gebeurtenissen elders in de wereld. Het telt dan nog zestien pagina’s en een abonneebestand met tienduizenden gezinnen en scholen en lezers in alle lagen van de bevolking. Tal van uitgaven leveren verrassende reacties op. Zoals een uitgave over de moderne slavenhandel die op Frans grondgebied in West-Afrika nog blijkt te bestaan en tot publicaties in Franse kranten en vragen in de Franse senaat leidt. De wereldpers klopt aan bij IVIO.
Informatie toegankelijk maken
AO houdt met ca 4500 woorden het midden tussen een lang artikel en een boekje. Het doel van AO is volgens uitgever Meine Breemhaar om op een objectieve en toegankelijke manier informatie over te brengen. Dit door steeds verschillende auteurs met kennis van het onderwerp te benaderen om een AO-aflevering te verzorgen. Dat maakt het tijdschrift ook uitzonderlijk: de meeste tijdschriften worden geschreven door een redactie van meerdere personen en auteurs van buiten de redactie. Elke AO is daarentegen geschreven door één enkel persoon (met een voorwoord van de hoofdredacteur). Van de AO verschijnt ook een gesproken versie voor mensen met een leeshandicap, vanaf 1946 (deeltje 101, over de eerste verkiezingen in Nederland na de Tweede Wereldoorlog).
“Te midden van het online informatiegeweld weet AO zich dapper staande te houden”, zegt Andries Greiner. “Als pocketboekje is AO als meer dan zeventig jaar onveranderd gebleven. Tezamen vormen de delen een encyclopedie van bijzondere cultuurhistorische betekenis.”
Willem Drees, Godfried Bomans en vele andere
Ook maatschappelijk neem AO een bijzondere positie in. Zo zette Minister-president Drees AO’s in om de manschappen van de Koninklijke marine te behoeden voor afstomping en droeg hij IVIO op handleidingen voor de officieren te maken, die hen in staat stelden AO’s groepsgewijs met de mannen te behandelen. De AO-redactie heeft altijd auteurs van naam weten te strikken: Godfried Bomans, Rudy Kousbroek, Prof. W. Albeda, Harriet Freezer, Piet Steltman, Johan Stekelenurg, Lodewijk de Waal, prof. Gert-Jan Hospers, Aart Gisolf, Hedy d’Ancona, prof. Bob Smalhout, Ria Jaarsma, Bruno Ernst, Adkiedj Bakas om slechts een greep te doen. De onbetwiste kampioen is ruimtevaartjournalist Piet Smolders, die intussen maar liefst 59 AO’s op zijn naam heeft staan.
